Montessori dla niemowląt? Tak, to możliwe! 🙂 Wiele aktywności inspirowanych pedagogiką Marii Montessori możemy wprowadzać już od pierwszych tygodni życia dziecka. Wprawdzie zupełnie nie mam ciśnienia ani ambicji, aby wychować małego Einsteina… ale skoro istnieją proste sposoby, aby zająć czymś dziecko, a przy okazji wspierać jego rozwój, a samej wziąć prysznic albo wypić ciepłą kawę, to czemu nie?
Mam dziś dla Was garść pomysłów, w dużej mierze zaczerpniętych z mojego ebooka o Montessori. Pracuję właśnie nad jego aktualizacją i planuję w tym roku wydać rozbudowaną wersję ebooka pt.
„Montessori dla Dzikich Dzieci. 200 pomysłów na aktywności dla dzieci 0-8 lat”
W dużej mierze będzie to efekt naszych wiosennych i letnich weekendów z dzieciakami – to wtedy wymyślamy różne fajne przygody na świeżym powietrzu i robimy zdjęcia do książki. Trudno mi więc zaplanować, czy ebook będzie gotowy latem czy dopiero na jesień, ale jeśli zapiszesz się na NEWSLETTER na pewno nic Cię nie ominie 🙂
Zapisana? No to lecimy z pomysłami!
Poniżej podałam orientacyjne przedziały wiekowe, ale pamiętajcie, że każdy maluch rozwija się w nieco innym tempie, zgodnie z indywidualnym planem. Dlatego warto obserwować dziecko, jego reakcje, zainteresowanie i dostosować rodzaj aktywności do jego fazy wrażliwej. Dotyczy to wszystkich montessoriańskich aktywności i pomocy dydaktycznych, o których mowa w tym artykule.
Montessori 0-3 miesięcy
Mobile odpowiadają poszczególnym etapom rozwoju zmysłu wzroku dziecka. Noworodki i świeżo upieczone niemowlęta obserwując mobile i śledząc ich ruch, ćwiczą ruch gałek ocznych, głębię ostrości, skoordynowany ruch głowy, skupienie uwagi, a także rozwijają inteligencję wizualno-przestrzenną, myślenie przyczynowo-skutkowe, rozróżnianie kształtów, kolorów, odległości i wielkości. Ponadto mobile uspokajają i relaksują (zarówno dziecko, jak i skołowanego rodzica 🙂 ).
- MOBIL MUNARI (3-6 tydzień życia dziecka)
- MOBIL OŚMIOŚCIANY (5-8 tygodni)
- MOBIL GOBBI (7-10 tygodni)
- MOBIL TANCERKI (8-12 tygodni)
- MOBIL FALUJĄCA TĘCZA (8-12 tygodni)
- MOBIL MOTYLE (10-16 tygodni)
- MOBIL WIELORYBY (10-16 tygodni)
8. KONTRASTOWE KSIĄŻECZKI LUB OBRAZKI DO DRUKU (od 3 tygodnia, podobnie jak mobil Munari)
Nigdy nie jest za wcześnie na książki 🙂 W ciągu pierwszych tygodni i miesięcy życia dziecka możemy pokazywać szkrabowi kontrastowe książki i wydruki. W przypadku obrazków i książeczek pamiętajcie, aby zmieniać strony, czyli nie przyklejać obrazków tylko na jednej ścianie, aby wspierać symetryczny rozwój malucha.
9. PIANKOWA MATA NA PODŁOGĘ (od 2 miesiąca)
Malucha można kłaść na macie właściwie od urodzenia (kiedy obserwuje mobile, książeczki i wydrukowane obrazki), a już na pewno od 2 miesiąca życia. Według fizjoterapeutów to ważne, aby mata była piankowa, ponieważ maty z tkaniny, kocyki, kołderki, poduszki itp. są zazwyczaj zbyt śliskie, a materiał zbyt niestabilny i dziecko nie ma możliwości odpychania się od podłoża i doświadczania w pełni swoich możliwości ruchowych.
10. LUSTRO W KĄCIKU DZIECKA (od 2 miesiąca)
Lustro na ścianie, na wysokości wzroku dziecka. My mieliśmy szerokie, tanie i bezpieczne (bo plastikowe) lustro DRÖMMARE z IKEA. Świetne są także lustra z poręczą pomocną w nauce wstawania i chodzenia – o tym za chwilę 🙂
Montessori 3-6 miesięcy
Mobile wystarczą odpowiednio do 16 tygodnia życia dziecka. Kolejny etap to zabawki, które wspierają naturalny rozwój ruchowy. Dziecko już nie tylko patrzy, porusza głową i gałkami ocznymi, ale zaczyna sięgać po przedmioty. To etap, kiedy maluch rozpoczyna intensywną pracę nad koordynacją ręka-oko, małą i dużą motoryką, które będzie doskonalił przez najbliższe kilka lat.
11. DREWNIANY PIERŚCIEŃ NA TASIEMCE LUB SZNURKU
12. DZWONEK NA TASIEMCE LUB SZNURKU
Wcześniej dziecko tylko obserwowało mobile. Teraz szkrab zaczyna sięgać i dotykać przedmiotów, dlatego warto zaopatrzyć się w drewniany stojak i na nim wieszać różne zabawki, wymieniając je co kilka dni lub tygodni, w zależności od zainteresowania dziecka. Oczywiście wszystkie materiały muszą być bezpieczne: drewno powinno być starannie oszlifowane, a dzwonek pozbawiony ostrych krawędzi, ze starannie zamontowanym „sercem”.
13. GRYZAKI i GRZECHOTKI
14. PRZYTULANKI SENSORYCZNE
Może Was zaskoczyć, że polecam tu zabawki tak oczywiste i tradycyjne jak gryzaki, grzechotki i przytulanki 😉 Jednak nie mogę ich pominąć, ponieważ to też są pomoce wpisujące się w pedagogikę Montessori. Te zabawki rozwijają zmysły dziecka i wspierają rozwój dużej i małej motoryki, m.in. naukę tak istotnej czynności, jak przekładanie przedmiotu z jednej dłoni do drugiej.
Nie musicie szukać tych rzeczy w specjalistycznych sklepach z pomocami Montessori. Podobne znajdziecie w tradycyjnych sklepach z zabawkami:
15. DREWNIANY GRYZAK Z ZAWIESZKĄ MAMARI OŚMIORNICZKA LULLALOVE
16. KONTRASTOWA PIŁECZKA TAKANE HENCZ TOYS
17. OBALL GUMOWA PIŁKA GRYZAK BRIGHT STARTS
18. PASTELOWE KULECZKI SENSORYCZNE PLAN TOYS
19. KSZTAŁTY SENSORYCZNE DUMEL
20. TĘCZOWE PEREŁKI DO CHWYTANIA GRIMM’S
21. GRZECHOTKA KSIĘŻYC I GWIAZDA HEIMESS
22. PROFILOWANA GRZECHOTKA KWADRAT PLAN TOYS
23. STOJAK NA ZABAWKI
24. MATA PIANKOWA NA PODŁOGĘ
Montessori 6-9 miesięcy
Po 6 miesiącu życia dziecka wprowadzamy kolejne pomoce sensoryczne – możliwości jest mnóstwo i większość można wykonać samodzielnie, wykorzystując naklejone na karton lub klocki fragmenty rozmaitych tkanin, papier ścierny, sznurek, koraliki, makaron oraz przeróżne faktury i przedmioty, dostępne w każdym domu. Na tym etapie nie chodzi o to, żeby dziecko używało ich tak jak robi to np. roczniak (wyjmowanie z woreczka) lub trzylatek (dopasowanie cylindra do podstawy), lecz aby poznawało różne faktury.
Warto pokazywać dziecku bezpieczne zabawki i przedmioty codziennego użytku wykonane ze WSZYSTKICH, jak najbardziej zróżnicowanych surowców – każdy z nich dostarcza innych wrażeń sensorycznych: drewno, bawełna, wełna, jedwab, metal, szkło… plastik też! 🙂 To prawda, że plastik jest „nudnym” doznaniem sensorycznym, ale tylko wtedy, gdy jest jedynym surowcem z jakim styka się dziecko. Poza tym oczywiście powinien być wysokiej jakości i nietoksyczny.
25. POMOCE SENSORYCZNE: WORECZKI, KLOCKI, CYLINDRY, PŁYTKI LUB TABLICA
26. TEMATYCZNE KOSZYKI SENSORYCZNE: KOLORY, KSZTAŁTY, SUROWCE, FAKTURY, OWOCE, WARZYWA ITD.
27. PIERWSZE INSTRUMENTY MUZYCZNE
28. SAMODZIELNE JEDZENIE – rozszerzanie diety metodą BLW (gdy dziecko siedzi samodzielnie lub na kolanach rodzica)
Skoro mowa o samodzielnym siedzeniu, to muszę napisać parę słów o rozwoju motorycznym dziecka i o tym jak traktować podane w ebooku przedziały wiekowe. Każde dziecko rozwija się według własnego, unikalnego planu: dotyczy to zarówno jego zainteresowań i osiągnięć intelektualnych, jak i rozwoju motorycznego. Dzieci zaczynają raczkować, siadać, wstawać i chodzić w nieco innym wieku i jeśli są zdrowe, mają do tego pełne prawo 🙂 Najlepsze, co możemy zrobić, to podążać za dzieckiem – obserwując, wspierając i szanując jego indywidualność.
W ebooku uwzględniłam zalecenia dotyczące rozwoju ruchowego dziecka pochodzące od pedagogów Montessori oraz fizjoterapeutów NDT-Bobath. Wydawałoby się, ze są to bardzo odległe dziedziny, a jednak
z mojego doświadczenia wynika, że w znacznym stopniu się pokrywają.
Niepolecane są gadżety hamujące swobodę i naturalny rozwój motoryczny dziecka, czyli wszelkie chodziki, kojce, huśtawki, skoczki (lub tzw. jumpery – elastyczne huśtawki zwieszane np. na framudze drzwi) itp. Zamiast łóżeczka ze szczebelkami można wykorzystać materac leżący bezpośrednio na podłodze.
Kiedy opublikowałam to zdjęcie, pojawiły się komentarze jak to możliwe, że śpię, kiedy dzieci grają mi nad uchem? No cóż, matki rozumieją! 😀 Zwłaszcza, gdy od ponad 2 lat nie przespały ani jednej nocy, tak jak ja tutaj.
Podanych tutaj oraz w ebooku przedziałów wiekowych nie należy traktować „na sztywno”, lecz dostosować do aktualnego etapu rozwoju dziecka – tak jak w przypadku kilku poniższych aktywności:
Gdy dziecko uczy się raczkować:
29. MATERAC NA PODŁODZE (zamiast łóżeczka ze szczebelkami)
30. ODKRYWANIE ZAKAMARKÓW DOMU
31. TOR PRZESZKÓD Z PODUSZEK, DUŻYCH KLOCKÓW, PUDEŁ ITP.
Gdy dziecko uczy się wstawać i chodzić bokiem:
32. PORĘCZ PRZYMOCOWANA DO ŚCIANY NA WYSOKOŚCI DZIECKA LUB NISKI MEBEL
Etap, kiedy dziecko ćwiczy chodzenie wzdłuż mebli, dostawiając jedną nogę do drugiej, jest niezwykle ważny dla wypracowania prawidłowej postawy ciała i wzorca chodzenia. Pod żadnym pozorem nie należy przyspieszać tego procesu, np. ucząc dziecko chodzić za ręce. Wówczas dziecko nauczy się chodzić według nieprawidłowego wzorca i może wymagać rehabilitacji, która nie byłaby konieczna, gdyby poczekać jeszcze kilka tygodni i pozwolić mu ćwiczyć chodzenie przy meblach. Ta pozorna „pomoc” w nauce chodzenia, może więcej zaszkodzić niż rzeczywiście pomóc. Więcej na ten temat dowiesz się z tego wpisu na blogu:
Dziecko może ćwiczyć wstawanie i chodzenie bokiem, z podtrzymaniem przy niskim, stabilnym meblu (kanapa, ława, niski stolik) lub przymocowanej do ściany poręczy, podobnej jak dla baletnicy 🙂 (zerknij do punktu 10).
Gdy dziecko uczy się chodzić:
33. WÓZEK NA KLOCKI Z MOCNĄ RĄCZKĄ
Na tym etapie o niebo lepszy od chodzika jest drewniany wózek-pchacz na klocki z mocno zamocowaną rączką. Według rad fizjoterapeutów powinien być to wózek z dużym obciążeniem, więc oprócz klocków warto włożyć tam
np. kilka butelek z wodą. Na zdjęciu jeden z tańszych wózków na rynku, IKEA MULA.
Montessori 9-12 miesięcy
DIY:
34. KOSZYK Z MAŁYMI PIŁKAMI – do zrzucania na podłogę, kiedy dziecko siedzi w krzesełku do karmienia i bada grawitację 🙂
35. WOREK SKARBÓW DIY
36. BUTELKI SENSORYCZNE DIY – mocno zakręcone butelki do potrząsania wypełnione fasolą, kaszą, koralikami, muszelkami itp.
Poza tym nadal warto przygotowywać dla dziecka rozmaite, coraz bardziej rozbudowane KOSZYKI SENSORYCZNE (pkt 26) – to jedna z najlepszych pomocy DIY 🙂
GOTOWE POMOCE:
Ten artykuł oraz ebook dotyczą zastosowania metody Montessori w warunkach domowych, więc nie polecam tu klasycznych, lecz jednocześnie dużych i drogich pomocy dydaktycznych dostępnych w przedszkolach, takich jak RÓŻOWA WIEŻA czy BRĄZOWE SCHODY. Możecie natomiast wybrać kilka mniejszych i tańszych pomocy:
37. KORALIKI NA PALIKU (różne kształty i kierunki nawlekania) – można wykonać wersję DIY: z pudełka po płytach CD i nakrętek lub kółek wyciętych z kartonu
38. NAJPROSTSZE PUZZLE MONTESSORI
39. FOREMKI – dziecko nie potrafi jeszcze zbudować wieży, ale chodzi o wkładanie jednej foremki w drugą. Na zdjęciu foremki z serii IKEA MULA.
40. WORKI SKARBÓW – drewniane elementy, które można do siebie dopasowywać, wkładać, nawlekać itp. (na zdjęciu worek dostępny w sklepie Kabum.pl) lub klocki sensoryczne – zestaw marki Plan Toys zawiera po 3 klocki do rozróżniania dotykiem, wzrokiem i słuchem
Poza tym nadal dajemy dziecku proste instrumenty muzyczne (pkt 17): bębenek, tamburyn, ksylofon (cymbałki), marakasy, kastaniety itp.
To tyle na dziś.
Więcej pomysłów na prezenty w duchu Montessori dla dzieci 0-6 lat znajdziecie w tym wpisie:
Przypominam też o zapisach na newsletter dla wszystkich zainteresowanych ebookiem „Montessori dla Dzikich Dzieci”:
Udostępnij ten artykuł,
jeśli masz wśród znajomych Mamę, której ten tekst może się przydać:
Dajcie znać w komentarzu (tutaj↓ lub na Facebooku) jak spodobał Wam się dzisiejszy artykuł i czy chcecie więcej? 🙂
Miłego dnia!
Chcesz być na bieżąco?
Polub blog na Facebooku:
Źródło zdjęć:
Fot. 1-7 Magdalena Bartnicka z Pracowni MobiLove.eu
Fot. 11 Erin Boyle
Fot. produktowe marek BigJigs, Goki, Hape, Ikea, Kabum, Nienhuis, Trefl
Pozostałe fotografie: Renia Hannolainen (Ronja.pl)
Więcej moich wpisów o Montessori:
4 komentarzy
Wielkie dzięki za tę przydatną listę! Dzięki niej mogłam sobie trochę odświeżyć informacje na temat zabaw z małym dzieckiem – od narodzin starszaków minęło zaledwie 3 i 5 lat, więc całkiem mało czasu, a wydaje mi się, że to cała wieczność :). Teraz z malutką Basią będzie jak znalazł!
Super wartościowy wpis. Na pewno będę z niego korzystać już za kilka miesięcy 🙂
Bardzo przydatny artykuł. Gdzie dostanę taki fajny zestaw instrumentów, polecany dla dzieci od 9 mcy?
Bardzo fajna lista – z pewnością zostanie wykorzystana przez wielu rodziców. Ciężko kreatywnie spędzić czas z niemowlakiem, który szybko się nudzi i traci chęć do aktywności. Mam ochotę stworzyć butelkę sensoryczną, gdyż nie wydaje się być to skomplikowane. Zastanawiam się tylko, jak ją zabezpieczyć, aby mieć pewność, że dziecko jej nie odkręci. Zgadzam się z tym, że pchacze doskonale sprawdzają się podczas nauki chodzenia. Mogę polecić drewniane wózki dla lalek, które są stabilne i relatywnie ciężkie. Minimalizuje to ryzyko upadku.