Integracja sensoryczna i autyzm - co mają wspólnego?

Integracja sensoryczna i jej zaburzenia – co to jest i u kogo może występować?
Co ma wspólnego ze spektrum autyzmu?
Czy zaburzenia SI zawsze są wskazaniem do diagnozy w kierunku autyzmu?

Zapraszam Was na kolejny, merytoryczny i wspierający artykuł z serii #ABCautyzmu.

Integracja sensoryczna (SI)

Dzięki integracji sensorycznej wszyscy możemy prawidłowo odbierać oraz interpretować bodźce zmysłowe.
Integracja sensoryczna (SI):

to występująca u każdego człowieka zdolność do rozumienia i porządkowania bodźców i informacji dostarczanych poprzez zmysły z otoczenia i z własnego ciała.
to podświadomy proces zachodzący w mózgu – tak jak oddychanie zachodzi bez udziału naszej świadomości
gdy działa prawidłowo, pomaga odróżnić bodźce ważne od mniej istotnych i wybrać to, na czym mamy się skoncentrować (np. czy słuchać nauczyciela czy hałasu za oknem) i adekwatnie reagować na bodźce i sytuacje, których doświadczamy (tzw. reakcja adaptacyjna)
tworzy fundamenty edukacji i zachowań społecznych

Gdy mamy na myśli rozmaite trudności lub wyjątkową wrażliwość w tym obszarze – to jest to zaburzenie integracji sensorycznej, inaczej: zaburzenie SI, zaburzenie przetwarzania sensorycznego (ang. Sensory Processing Disorder, SPD), dysfunkcja integracji sensorycznej.

Zaburzenia integracji sensorycznej
nie są istotą autyzmu

Mogą występować zarówno u osób ASD, jak i u dzieci oraz osób dorosłych, które nie są w spektrum. Tak naprawdę każda osoba posiada własny, specyficzny profil sensoryczny, który może się zmieniać w ciągu życia.

Osoby w spektrum autyzmu mają bardzo specyficzne potrzeby sensoryczne i są one uwzględnione w kryteriach diagnostycznych.

Jednak o tym, czy jesteśmy w spektrum, czy nie, nadal świadczy przede wszystkim TRIADA AUTYSTYCZNA (która nie zawiera zaburzeń SI – zajrzyj do poprzednich moich postów z serii #ABCautyzmu, aby sprawdzić co to triada autystyczna :)).

Według naukowców [Unruh i in. 2021] zaburzenia SI nie są dobrze zbadane u osób w spektrum autyzmu, jednak są istotne, gdyż można je zauważyć znacznie wcześniej, niż deficyty w komunikacji i rozwoju społecznym oraz pozostałe cechy autyzmu. Ponadto zaburzenia SI w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie i samodzielność osób w spektrum.

Jakie mamy zmysły?

wzrok, słuch, dotyk, smak, węch, a także:
zmysł równowagi, za który odpowiedzialny jest układ przedsionkowy
nocycepcja – odczuwanie bodźców bólowych
propriocepcja (inaczej czucie głębokie lub kinestezja) – zmysł orientacji ułożenia własnego ciała
percepcja czasu

W zakresie każdego z tych zmysłów może występować NADWRAŻLIWOŚĆ lub PODWRAŻLIWOŚĆ (jedno i drugie zaliczamy do zaburzeń SI).

Na przykład u tej samej osoby może występować nadwrażliwość słuchowa i podwrażliwość dotykowa.

Każdy z nas jest inny, więc u osób neurotypowych i w spektrum autyzmu również występują znaczne różnice w tym zakresie.

Ponadto wyróżnia się również trzeci typ: POSZUKIWANIE STYMULACJI SENSORYCZNEJ – chodzi o poszukiwanie konkretnych bodźców i dążenie do zaspokojenia potrzeb sensorycznych poprzez powtarzalne czynności o wysokiej intensywności, częstości i czasie trwania stymulacji.

STIMOWANIE

Stimowanie to zachowania autostymulujące, które mają na celu dostarczenie sobie przyjemnych bodźców i/lub rozładowanie napięcia.

Stimują wszyscy, również osoby neurotypowe (na przykład w oczekiwaniu lub stresie kiwają nogą, przytupują, przebierają palcami), jednak osoby w spektrum autyzmu robią to znacznie częściej i wyraźniej, czasem w sposób zwracający uwagę otoczenia.

Osoby w spektrum autyzmu bywają zawstydzane lub wyśmiewane z tego powodu – a to prowadzi do maskowania objawów autyzmu w celu uzyskania akceptacji społecznej. Takie osoby próbują szukać innych, mniej rzucających się w oczy, sposobów autostymulacji i rozładowania napięcia albo maskują swój autyzm, co jest bardzo kosztowne energetycznie, męczące i niezdrowe – na dłuższą metę może prowadzić do wypalenia i stanów depresyjnych.

Ciekawe badania na temat
integracji sensorycznej i autyzmu

Ponad 90% dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) wykazuje nietypowe zachowania sensoryczne. Według badania [Chang i in. 2014] za zaburzenia przetwarzania sensorycznego (ang. Sensory Processing Disorder, SPD) i autyzm odpowiadają te same obszary mózgu, ale inne połączenia społeczno-emocjonalne, niż te odpowiedzialne za autyzm. Potwierdza się więc, że ASD i zabrzenia SI to dwa oddzielne zaburzenia, które mogą (choć nie muszą) współwystępować.

Naukowcy badający dzieci w spektrum autyzmu metodą obrazowania mózgu MRI stwierdzili, że zaburzenia SI pojawiają się u nich już w wieku 6 miesięcy [Lewis i in. 2017].

Nadal prowadzone są badania, które mają wyjaśnić, dlaczego osoby w spektrum autyzmu są często bardzo wrażliwe na światło i hałas. Wykorzystuje się do tego między innymi „mysi model autyzmu” [Chen i in. 2020].
Nowe badanie [Unruh i in. 2021], w którym porównywano funkcje motoryczne oraz ruchy gałek ocznych, wykazało istotne różnice w sposobach przetwarzania sensorycznego przez osoby z ASD w porównaniu z osobami neurotypowymi.
Neurobiolodzy stwierdzili zależność pomiędzy przetwarzaniem sensorycznym a dysleksją: zazwyczaj mózg zazwyczaj szybko przystosowuje się do bodźców zmysłowych, takich jak widok czyjeś twarzy lub brzmienie głosu. Natomiast u osób z dysleksją ta adaptacja była średnio o połowę mniejsza, niż w przypadku osób bez tego zaburzenia [Perrachione i in. 2016].

Przykłady zaburzeń SI
u osoby w spektrum autyzmu

Prosiłyście o więcej przykładów z życia. OK Do tej pory w serii #ABCautyzmu przekazywałam Wam ogólną wiedzę, a takie przykłady z życia będę podawać na końcu każdej karuzeli. Od ogółu do szczegółu – na odwrót niż u osób w spektrum autyzmu

Mam diagnozę spektrum autyzmu (zespół Aspergera) i zaburzenia SI, w tym:

Nadwrażliwość na dźwięk – fizycznie boli mnie dźwięk rozwijanej taśmy klejącej, wysypywanych klocków Lego, kosiarek, maszyn budowlanych, syren i wiele innych dźwięków. Poza tym słyszę wysokie dźwięki wydawane przez urządzenia elektroniczne (ładowarki, zasilacze, lampy), a także w ograniczonym zakresie – przez gryzonie i nietoperze.
Nadwrażliwość na światło i zapachy, choć w znacznie mniejszym stopniu, niż na dźwięk.
Podwrażliwość na dotyk, podwrażliwość czucia głębokiego oraz poszukiwanie bodźców w tym zakresie: irytuje mnie delikatny dotyk (głaskanie, mizianie itp.). Wolę drapanie i bardzo mocne przytulanie lub dociskanie. Koce obciążeniowe są dla mnie na lekkie, bo ważą około 10% masy ciała, a największą ulgę przynosi mi, gdy położy się na mnie dziecko z masą 35 kg
Zaburzenia percepcji czasu, zmysłu równowagi i dyspraksja.
Akceptuję większość smaków i konsystencji, dzięki czemu nie mam silnej wybiórczości pokarmowej. Nie cierpię tylko bananów (zapach i oślizgła konsystencja), ale mogę zjeść je w formie zmiksowanej. Poza tym od 1999 roku nie jem mięsa, ryb, ani owoców morza – też mnie obrzydzają, ale w tej chwili już ciężko powiedzieć, czy jestem wegetarianką ze względów etycznych, zdrowotnych i środowiskowych, czy sensorycznych

Tu mam kolejną wątpliwość dotyczącą koncepcji WWO (wysoka wrażliwość) – wydawałoby się, że do WWO powinny zaliczać się wszystkie osoby z zaburzeniami SI, tymczasem dotyczy ona przede wszystkim nadwrażliwości na bodźce, a nie podwrażliwości i poszukiwania bodźców.

Nasz syn Romek ma również diagnozę zespołu Aspergera i:

Nadwrażliwość słuchową i dotykową
Podwrażliwość w odbiorze i przetwarzaniu z układu proprioceptywnego (czucie głębokie)
Układ przedsionkowy i wzrokowy– do dalszej obserwacji

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Wam lepiej zrozumieć i uporządkować wiedzę na temat integracji sensorycznej i spektrum autyzmu. Jeśli uważacie te treści za wartościowe – śmiało udostępniajcie je dalej. Tylko nie zapomnijcie podać źródła Dzięki!

integracja sensoryczna

Pomocny tekst?
Polub go lub udostępnij:
.

Napisz komentarz poniżej ↓
Dziękuję!

integracja sensoryczna

Trzymajcie się!

integracja sensoryczna

Źródła:

https://pstis.pl/ – Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej
Unruh i in. „Initial action output and feedback-guided motor behaviors in autism spectrum disorder.” Molecular Autism, 2021
Chang i in. „Autism and Sensory Processing Disorders: Shared White Matter Disruption in Sensory Pathways but Divergent Connectivity in Social-Emotional Pathways.” PLOS ONE, 2014
Lewis i in. „The Emergence of Network Inefficiencies in Infants With Autism Spectrum Disorder” Biological Psychiatry, 2017
Chen i in. „Dysfunction of cortical GABAergic neurons leads to sensory hyper-reactivity in a Shank3 mouse model of ASD.” Nature Neuroscience, 2020
Perrachione i in. „Dysfunction of rapid neural adaptation in dyslexia.” Neuron, 2016
Russo i in. „Multisensory processing in children with autism: high-density electrical mapping of auditory-somatosensory integration.” Autism Research, 2010
Cao i in. „Causal Inference in the Multisensory Brain” Neuron, 2019