10 naukowych faktów na temat zaangażowanych ojców

Skandynawski Czwartek #60

Jak zaangażowanie ojca w opiekę i wychowanie wpływa na rozwój dziecka?
Co nauka mówi na ten temat?

1. Tata buduje więź z dzieckiem dzięki oksytocynie

Istnieje wiele badań na temat roli oksytocyny podczas porodu, karmienia piersią oraz budowania więzi matki z dzieckiem. O zmianach hormonalnych, które zachodzą w naszym organizmie, aby przygotować nas do macierzyństwa pisałam tutaj:

>> 8 naukowych faktów o więzi mamy i dziecka: noszenie i bliskość, mentalizacja, zsynchronizowane mózgi i inne najnowsze badania

Niedawno po raz pierwszy sprawdzono jak oksytocyna oraz wazopresyna (inny hormon odpowiedzialny za relacje społeczne) wpływają na działanie mózgu ojców. Okazało się, że mózgi ojców, którym podano oksytocynę, wykazywały zwiększoną aktywność w obszarach związanych z nagrodą i empatią podczas oglądania zdjęć ich nowonarodzonych dzieci. Słowem: dzięki oksytocynie opieka nad dzieckiem jest dla takiego taty przyjemnością, formą nagrody i motywacją, aby poświęcać dziecku więcej uwagi, opiekować się nim i spędzać z nim czas.

Co ciekawe takiej funkcji nie ma wazopresyna – w przeciwieństwie do tego, co zaobserwowano w świecie zwierząt. Naukowcy przypuszczają, że wynika to z różnic pomiędzy gatunkami, a konkretnie z różnych strategii ewolucyjnych dotyczących motywowania do ojcowskiej opieki.

2. Ojciec chętniej angażuje się w opiekę nad dzieckiem, które jest do niego podobne, a dzieci, które po urodzeniu wyglądają jak ich ojciec, są zdrowsze

Najnowsze badania wykazały, że ojcowie, którzy nie mieszkają razem z matką dziecka, spędzają ze swoim potomkiem więcej czasu (dokładnie 2,5 raza więcej), jeśli maluch jest do nich podobny. To samo badanie wykazało, że maluchy, które po urodzeniu przypominały ojca, w wieku jednego roku były zdrowsze, niż dzieci podobne do matki. Oczywiście wiele z nas ma inną sytuację rodzinną, ale to badanie podkreśla jak istotny dla zdrowia dziecka jest czas spędzony z tatą.

3. Kangurowanie przez mamę i tatę jest równie skuteczne

Popularną praktyką w przypadku wcześniaków lub dzieci urodzonych w wyniku cesarskiego cięcia jest kangurowanie. Naukowcy już wiele lat temu stwierdzili, że kontakt „skóra do skóry” z tatą jest równie skuteczny jak z mamą: w równym stopniu uspokaja dziecko i wpływa pozytywnie na jego rozwój.

4. Kontakt z ojcem inicjuje intensywny rozwój umysłowy dziecka

Naukowcy wykazali, że ojcowie, którzy nawiązują pozytywne interakcje z dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia, mają pozytywny wpływ na rozwój poznawczy malucha.

Im ojciec był bardziej zaangażowany i aktywny podczas zabawy z dzieckiem, tym wyższe wyniki w testach kognitywnych osiągały dzieci w wieku dwóch lat.

Co istotne, ten pozytywny wpływ stwierdzono w równym stopniu u obu płci, co obala mit, że czas spędzony z ojcem jest ważniejszy dla chłopców, niż dla dziewczynek. Od lat podkreśla się rolę ojca w życiu syna, tymczasem badania wyraźnie pokazują, że ojciec odgrywa również ogromną rolę w życiu córki, i to niezależnie od wieku dziewczynki.

Istnieje cała masa badań potwierdzających pozytywny wpływ taty na rozwój poznawczy i behawioralny dziecka – wszystkie źródła znajdziecie na końcu artykułu.

Oczywiście dziecko doskonale rozwija się również w towarzystwie mamy, ale dlaczego nie pomnożyć tego pozytywnego wpływu razy dwa?

5. Miłość ojca jest jednym z głównych czynników wpływających na rozwój osobowości dziecka

Dzieci na całym świecie – niezależnie od rasy, kultury i płci – reagują dokładnie w ten sam sposób, gdy czują się odrzucone przez opiekunów. Dotyczy to nie tylko rzeczywistego odrzucenia (na przykład nieuznania ojcostwa lub porzucenia rodziny przez ojca), ale również odrzucenia na poziomie emocjonalnym, czyli braku bezwarunkowej miłości ze strony ojca. U dzieci prowadzi to do lęku, braku poczucia bezpieczeństwa, a także wrogości i agresji w stosunku do otoczenia.

Naukowcy podkreślają, że wyniki tych badań powinny nie tylko zachęcić ojców do większego zaangażowania, ale również zdjąć z matek ciężar odpowiedzialności za problemy dziecka. Według badaczy ogromna presja wywierana na matki doprowadziła do błędnej tendencji: społeczeństwo obwinia matki za problemy z niedostosowaniem się i zachowaniem dzieci, podczas gdy w rzeczywistości to brak zaangażowania ojca spowodował rozwój tych problemów.

6. Dzieci zaangażowanych ojców mają mniej problemów psychologicznych i behawioralnych

Dzieci, których ojcowie angażowali się w opiekę i wychowanie, są mniej podatne na problemy psychologiczne i behawioralne – zostało to potwierdzone w wielu badaniach, z udziałem dzieci w różnym wieku. Jedno z badań wykazało, że czytanie książek przez ojca w pierwszych latach życia dziecka nie tylko zwiększa ich inteligencję i umiejętności językowe, ale może nawet redukować przestępczość, gdy dzieci staną się nastolatkami i dorosłymi.

A kto u Was czyta dzieciom książki? U nas prawie zawsze ja to robię, ponieważ mój Mąż… zasypia wcześniej niż dzieci 🙂 Serio, czytanie jakiejkolwiek książki – czy to dla dzieci, czy to dla dorosłych, nawet najbardziej wciągającej – wpływa na niego jak środek nasenny. Czy ktoś to zbada?! 😀

7. Czy matka naprawdę zna dziecko najlepiej?

Nie. Oczywiście pod warunkiem, że ojciec angażuje się w opiekę nad swoim potomkiem 🙂

Duńskie badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Aarhus wykazały, że tata jest tak samo dobry jak mama w ocenie umiejętności dziecka. W Danii jest to istotne na przykład podczas rozpraw dotyczących opieki nad dzieckiem. Należy jednak wziąć poprawkę na fakt, że w badaniu wzięło udział 6000 rodzin z Danii, a ze względu na równouprawnienie skandynawskich społeczeństw, duńscy ojcowie należą do najbardziej zaangażowanych, co z pewnością ma wpływ na wyniki.

8. Ojcowie nie mogą narzekać na brak snu

Posiadanie dzieci może oznaczać mniej snu dla kobiet, ale nie dla mężczyzn. Analizując różne czynniki i styl życia 2990 kobiet poniżej 45 roku życia naukowcy odkryli, że ilość snu zależy bezpośrednio od posiadania dzieci, przy czym każde dziecko zwiększa prawdopodobieństwo niewystarczającej ilości snu o prawie 50%.

Natomiast u mężczyzn nie stwierdzono takiej zależności – deklarowana długość snu nie ulegała zmianom, niezależnie od tego czy badani byli ojcami. Czyli jeśli Panowie chodzą niewyspani, to prawdopodobnie nie z powodu dzieci 😉

Jednak pamiętajmy, że to wszystko statystyka, w którą Wasza sytuacja rodzinna niekoniecznie się wpisuje. Mój Mąż ma bardzo czujny sen i gdy jedno z naszych dzieci w nocy kaszle lub popiskuje, to tata pierwszy budzi się i biegnie na pomoc 🙂

Inne ciekawe badania na ten temat w przezabawny sposób opisała Alicja z bloga Mataja, jednocześnie podkreślając, że badania przeprowadzono na ultra małych grupach badawczych przez co ich wartość jest niemal zerowa. Co nie znaczy, że nie można się uśmiechnąć 😉 Zerknijcie tutaj: >> Dlaczego mężczyźni udają, że nie słyszą płaczu dziecka?

A teraz trochę powagi i kilka ważnych faktów na temat wpływu stylu życia ojca na zdrowie dziecka – ponieważ zaangażowane ojcostwo to nie tylko opieka nad maluchem, ale również świadome planowanie jego poczęcia 😉

9. Palenie tytoniu przez ojca zwiększa ryzyko astmy u jego przyszłych dzieci

Wszyscy wiemy, że ciężarne kobiety nie powinny wdychać papierosowego dymu – ani jako czynne, ani jako bierne palaczki. Jednak badanie norweskich naukowców z Uniwersytetu w Bergen, obejmujące 24 000 dzieci, wykazało, że dziecko ojca, który palił przed jego poczęciem, zachoruje na astmę z trzykrotnie większym prawdopodobieństwem niż dziecko ojca, który nie palił. Im dłużej ojciec palił oraz im wcześniej zaczął – tym większe ryzyko astmy u dziecka.

Norweskie i duńskie badania wykazały, że to samo dotyczy otyłości: otyłość ojca we wczesnym okresie dojrzewania podwaja ryzyko astmy u jego przyszłych dzieci.

10. Jesteś tym… co jadł Twój tata 😉

Dużo uwagi poświęcamy diecie kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz karmiących piersią. Jednak według badań dieta ojca przed poczęciem dziecka może odgrywać równie istotną rolę. Dlatego przyszli ojcowie, podobnie jak matki, powinni przykładać wagę do stylu życia i diety. Wiele badań wykazało, że choroby takie jak nadwaga, uzależnienie od tytoniu i alkoholu oraz cukrzyca typu 2 mają negatywny wpływ na jakość nasienia.

***

Zaangażowani w opiekę ojcowie odgrywają ogromną rolę w rozwoju społecznym, emocjonalnym i behawioralnym dzieci, a ponadto mają pozytywny wpływ na stan ich zdrowia. Warto pozwolić im działać – i to działać „po swojemu”, nawet gdy mamy ochotę powiedzieć: „Czekaj, czekaj, ja robię to inaczej!” (w domyśle: „lepiej” 😉 )

Jak sprawić, aby tata Twojego dziecka był zaangażowany?

Nauka potwierdza to, czego domyślamy się na tzw. chłopski rozum 😉 Zaangażowanie ojca w opiekę nad dzieckiem nie zależy od jego wiedzy i umiejętności rodzicielskich, lecz przede wszystkim od jego wartości i przekonań na temat ról płciowych w rodzinie.

Kiedy więc kolejny raz usłyszysz, że jakiś ojciec „nie umie” zmienić pieluchy lub włączyć pralki, to wiedz, że niestety nie tutaj tkwi źródło problemu 😉

W dzisiejszych czasach tata zaangażowany w opiekę nad własnym dzieckiem powinien być normalnym zjawiskiem. Tymczasem społeczeństwo nadal traktuje takiego ojca jakiś wyjątek: mitycznego bohatera lub księcia na białym koniu. Według opinii publicznej opieka nad dzieckiem to dla ojca „wybór”, a dla matki „psi obowiązek”. Jeśli chcemy coś (lub kogoś ;)) zmienić, warto zacząć właśnie od pracy nad tymi błędnymi przekonaniami. Życzę nam wszystkim jak najmniej facetów, którzy zasłaniają się „gender”!

Mam nadzieję, że ten artykuł pomoże zrozumieć, jak istotny jest wpływ taty na zdrowy rozwój dziecka, już od pierwszych chwil jego życia. Pomoże uświadomić obecnym i przyszłym ojcom, że „mają tę moc”! Do dzieła, Panowie 🙂 Oby jak najwięcej zaangażowanych ojców!

***

Wpis powstał we współpracy z marką mlek modyfikowanych Enfamil Premium, która stworzyła Klub Enfamama. W ramach Klubu młode mamy mogą wymienić się doświadczeniami i przesyłać swoje historie. Przeczytajcie kilka zabawnych, ciepłych, z życia wziętych historii z tatusiami w roli głównej: >> Klub Enfamama
Miłej lektury!

Udostępnij ten tekst, jeśli masz wśród znajomych Rodziców, którzy go potrzebują:

Trzymajcie się!

Chcesz być na bieżąco?
Polub blog na Facebooku:

Cytowane publikacje naukowe:

1. Li T., Chen X., Mascaro J., Haroon E., Rilling J.K. (2017) „Intranasal oxytocin, but not vasopressin, augments neural responses to toddlers in human fathers.” Hormones and Behavior
2. Tracey M., Polachek S.W. (2018) „If looks could heal: Child health and paternal investment.” Journal of Health Economics
3. Erlandsson K. i in. (2007) „Skin-to-Skin Care with the Father after Cesarean Birth and Its Effect on Newborn Crying and Prefeeding Behavior.” Birth
4. Sethna V., Perry E., Domoney J., Iles J., Psychogiou L., Rowbotham N., Stein A., Murray L., Ramchandani P.G. (2017) „Father-child interactions at 3 months and 24 months: contributions to children’s cognitive development at 24 months.” Infant Mental Health Journal
5. Yan J., Feng X., Schoppe-Sullivan S.J. (2018) „Longitudinal associations between parent-child relationships in middle childhood and child-perceived loneliness.” Journal of Family Psychology
6. Vanderbilt University (1999) „Father-Daughter Relationship Crucial To When Girls Enter Puberty, Researchers Say.” ScienceDaily
7. Nordahl K.B. i in. (2014) „Dad is important for his children’s development.” KILDEN – Information Centre for Gender Research in Norway
8. Khaleque A., Rohner R.P. (2011) „Transnational Relations Between Perceived Parental Acceptance and Personality Dispositions of Children and Adults: A Meta-Analytic Review.” Personality and Social Psychology Review
9. Mak H.W., Fosco G.M., Feinberg M.E. (2017) „The Role of Family for Youth Friendships: Examining a Social Anxiety Mechanism.” Journal of Youth and Adolescence
10. Pougnet E. i in. (2011) „Fathers’ influence on children’s cognitive and behavioural functioning: A longitudinal study of Canadian families.” Canadian Journal of Behavioural Science
11. Chacko A., Fabiano G.A., Doctoroff G.L., Fortson B. (2017) „Engaging Fathers in Effective Parenting for Preschool Children Using Shared Book Reading: A Randomized Controlled Trial.” Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology
12. Harewood T. i in. (2016) „More than Just the Breadwinner: The Effects of Fathers’ Parenting Stress on Children’s Language and Cognitive Development.” Infant and Child Development
13. Vallotton C. i in. (2016) „Child behavior problems: Mothers’ and fathers’ mental health matters today and tomorrow.” Early Childhood Research
14. Ramchandani P.G. i in. (2012) „Do early father-infant interactions predict the onset of externalising behaviours in young children? Findings from a longitudinal cohort study.” Journal of Child Psychology and Psychiatry
15. Blackwell Publishing Ltd. (2008) „Children Who Have An Active Father Figure Have Fewer Psychological And Behavioral Problems.” ScienceDaily
16. Gupta N.D., Lausten M., Pozzoli D. (2016) „Does mother know best? Parental discrepancies in assessing child behavioral and educational outcomes.” Review of Economics of the Household
17. Creeth H., McNamara G., Tunster S. i in. (2018) „Maternal care boosted by paternal imprinting in mammals.” PLoS Biol
18. American Academy of Neurology (2017) „Living with children may mean less sleep for women, but not for men.” ScienceDaily
19. Svanes C., Koplin J., Skulstad S.M. i in. (2016) „Father’s environment before conception and asthma risk in his children: a multi-generation analysis of the Respiratory Health In Northern Europe study.” International Journal of Epidemiology
20. The University of Bergen (2018) „Father’s obesity in early puberty doubles asthma-risk for future offspring: Boys who have considerable weight gain between childhood and puberty, double the risk of having asthma as an adult, and for future offspring.” ScienceDaily
21. Donkin I. i in. (2016) „Obesity and Bariatric Surgery Drive Epigenetic Variation of Spermatozoa in Humans.” Cell Metabolism
22. Lambrot R., Saint-Phar C., Chountalos G. (2013) „Low paternal dietary folate alters the mouse sperm epigenome and is associated with negative pregnancy outcomes.” Nature Communications
23. Watkins A.J., Dias I., Tsuro H. i in. (2018) „Paternal diet programs offspring health through sperm- and seminal plasma-specific pathways in mice.” Proceedings of the National Academy of Sciences
24. Macon T.A. i in. (2017) „Predictors of Father Investment of Time and Finances: The Specificity of Resources, Relationships, and Parenting Beliefs.” Journal of Family Issues

Zdjęcia: pexels.com (CC0)

Przeczytaj koniecznie:

 Pocieszając płaczące dziecko, zwiększasz jego odporność na stres w dorosłym życiu

 8 naukowych faktów o więzi mamy i dziecka: noszenie i bliskość, mentalizacja, zsynchronizowane mózgi i inne najnowsze badania

 Priorytetem w rozwoju noworodka i niemowlęcia NIE jest ruch – wywiad z fizjoterapeutą Pawłem Zawitkowskim

 10 popularnych mitów na temat Rodzicielstwa Bliskości

 Jeden ważny powód, aby nie zmuszać dzieci do jedzenia, ubierania się i rozdawania buziaków

 Synu, błagam, ten jeden raz ugryź się w język!

 10 dowodów na to, że moda skandynawska to styl idealny dla matek