Skandynawski Czwartek #2
Opieka socjalna w krajach skandynawskich działa bardzo sprawnie. Imigranci, w tym Polacy, uważają wręcz, że nadgorliwie.
Podobno rodzice już nie mają nic do powiedzenia, gdy dziecko wpada w łapy państwa opiekuńczego – takie uroki socjaldemokracji. Czy rzeczywiście tak jest?
Dzieci – narodowy skarb
W krajach skandynawskich dzieci są traktowane jak skarb narodowy. Nie ma mowy o uderzeniu dziecka, długotrwały płacz w miejscu publicznym również jest źle postrzegany – rodzic ma obowiązek zaopiekować się dzieckiem tak, aby nie płakało.
Ślady przemocy domowej zauważone w przedszkolu czy szkole są natychmiast zgłaszane służbom socjalnym. Często zdarza się, że problem jest zgłaszany przez nauczycieli, sąsiadów lub znajomych.
Fot. Mikael Wiman (CC)
Fot. tytułowa – Namelas Frade (CC)
Znieczulica vs. donosicielstwo
Nasuwa się pytanie: czy to jeszcze realna troska (przeciwieństwo znieczulicy, na którą wszyscy tak narzekamy), a może już donosicielstwo? Obywatele krajów skandynawskich patrzą na to inaczej niż my. Dorastali w państwach opiekuńczych, w związku z czym są bardzo „karni” – na porządku dziennym jest wiele zachowań „dla wspólnego dobra”. To jedna z poważnych różnic kulturowych, z którą muszą się zmierzyć imigranci.
„Niewinne” klapsy
Kolejna bardzo poważna kulturowa różnica to model skandynawskiej rodziny i stosunek do dzieci. Nieakceptowalne są „metody wychowawcze” i zachowania typowe dla wielu polskich rodzin:
- Kary cielesne, w tym „niewinne” klapsy i szarpanie…
- …A także samo grożenie przemocą, zastraszanie itp.
- Krzyk i poniżanie
- Agresywne kłótnie rodziców w obecności dzieci
- Pozostawianie dzieci bez opieki
- Brak reakcji na niebezpieczeństwa grożące dziecku – bezpośrednio lub pośrednio,
w tym: - Picie alkoholu w obecności dzieci
Alkohol w obecności dzieci?
O ile kwestia przemocy fizycznej i psychicznej wobec dzieci jest coraz lepiej nagłośniona, to ostatni punkt jest niepojęty dla wielu polskich rodzin żyjących na emigracji. Norweska służba zdrowia zaleca, aby w ogóle nie pić alkoholu w obecności dzieci. Jeśli planujesz rodzinne spotkanie czy wizytę znajomych, na której pojawi się alkohol, powinieneś zapewnić dzieciom opiekę i odizolować je od biesiadników. Według Norwegów dzieci po prostu nie powinny oglądać rodziców będących pod wpływem alkoholu.
Moim zdaniem to rozsądne i logiczne, jednak jednocześnie zupełnie obce naszym narodowym nawykom i tradycji biesiadowania 😉
Fot. Mikael Wiman (CC)
Co z nich wyrośnie?
Sceptycy i miłośnicy dyscypliny od razu rzucą hasłem „bezstresowe wychowanie” – polecam wizytę w jednym z krajów skandynawskich! Jeśli nie przekonają ich życzliwi, spokojni dorośli, tworzący tamtejsze społeczeństwa, niech spojrzą na pokolenie wkraczające w dorosłość.
Wcale nie jest tak, że dzieci wychowane bez surowej dyscypliny wyrastają na rozwydrzone bachory. Rodzice w krajach skandynawskich również są wymagający, po prostu innymi metodami osiągają efekty. Z rozdziawioną szczęką obserwowałam nastoletniego chłopca w rodzinie mojego Męża – wszystkie obowiązki domowe wykonywał jak w zegarku, z własnej woli, pod nieobecność rodziców. Ja i mój brat nigdy nie wykazaliśmy takiego zaangażowania, pomimo sprawdzonej, polskiej metody dyscypliny, kar, nagród, zakazów i nakazów 😉
Fot. Mikael Wiman (CC)
„Porządna” rodzina
Wielu imigrantom, wychowanym w „tradycyjnych, polskich domach” (gdzie klaps był na porządku dziennym, płacz traktowany zalecano jako „trenowanie płuc”, a kary typu time-out to już w ogóle mały pikuś), takie podejście nie mieści się w głowach. To wynik różnic kulturowych.
Wyobraźmy sobie przeciętną rodzinę, w której od czasu do czasu zdarza się klaps, a krzyk i straszenie są na porządku dziennym.
W rozumieniu Polaków to zupełnie normalna rodzina. Tradycyjna. „Porządna”. W końcu trzeba jakoś utrzymać dyscyplinę. Dzieci są grzeczne, znają swoje miejsce, przecież nie mogą wchodzić dorosłym na głowę…
Natomiast w rozumieniu skandynawskich urzędów, które są kilkadziesiąt lat do przodu w kwestii respektowania praw dziecka, to już czerwona lampka, że dziecko nie ma prawidłowych warunków do rozwoju. Może „początek patologii” to zbyt mocne określenie, ale dla opieki socjalnej to na pewno sygnał, że rodzina potrzebuje pomocy.
Dzieci odebrane rodzicom
Najgłośniejsze sprawy miały miejsce w Norwegii, gdzie obecnie mieszka już ponad 90 tys. Polaków, co stanowi 2% ludności i zarazem najliczniejszą grupę imigrantów (źródło danych). Media rozdmuchują pojedyncze przypadki polskich rodzin „niesprawiedliwie skrzywdzonych i dyskryminowanych ze względu na pochodzenie”. Jednak nie chce mi się wierzyć, że z tymi rodzinami było wszystko w porządku. Ani w to, że służby socjalne zabierają dziecko rodzicom bez sprawdzenia faktów. Nie wierzę również, że dziecko może bez powodu lub w ramach buntu opowiadać w szkole bajeczki, że jest bite w domu.
Poza tym na logikę: gdyby było aż tak źle, jak przedstawiają to media oraz oburzeni użytkownicy forów internetowych dla Polaków zamieszkujących kraje skandynawskie, czy wciąż siedziałoby tam tylu naszych rodaków?
Fot. Mikael Wiman (CC)
Interwencja MSZ w Norwegii
O interwencji polskiego rządu w Norwegii napisał dziś Newsweek (KLIK). Trafiłam przypadkiem na ten artykuł i świetnie się składa, ponieważ niniejszy wpis powstał już kilka dni temu i czekałam z jego publikacją na Skandynawski Czwartek 🙂
Ministerstwo Spraw Zagranicznych w wystosowanej nocie dyplomatycznej dopomina się łagodniejszego traktowania polskich rodzin przez norweski Urzędu Ochrony Praw Dziecka, uwzględnienie kontekstu kulturowego i zaprzestanie stereotypowego postrzegania naszych rodaków. Podobno matka „ostrzegająca” dziecko, że „chyba je zabije” jeśli nie przestanie źle się zachowywać, to na polskiej ulicy całkiem normalny widok. Bez komentarza.
Nie chcę tu rozpoczynać dyskusji kto wyjeżdża za granicę za chlebem, kto reprezentuje tam nasz kraj i czy przynosi nam wstyd. Z pewnością nie jest to wyłącznie „patologia i margines”, które nie potrafią sobie znaleźć sobie miejsca w Polsce.
Jednak nie mogę nie przytoczyć tu danych z Wielkiej Brytanii, zgodnie z którymi Polacy stanowią najliczniejszą grupę obcokrajowców osadzonych w brytyjskich więzieniach, a głównym powodem ich odsiadki jest właśnie przemoc wobec własnych dzieci (źródło: The Daily Mail).
Formy pomocy
Norweski Urząd Ochrony Praw Dziecka (Barnevernet) oferuje rodzinom naprawdę sporo form pomocy: kursy dla rodziców, cykliczne spotkania z psychologiem, a także opłacenie dodatkowej opieki w świetlicy, zajęć pozalekcyjnych itd. Procedura sprawdzająca, o ile zostanie wszczęta, trwa 3 miesiące i składa się z kilku etapów, więc nie ma mowy o „bezzwłocznym wyrywaniu dzieci z domów rodzinnych”, jak lubią przedstawiać to media. Decyzja o trwałym pozbawieniu prawa do opieki to długotrwały proces.
Fot. Christer (CC)
Rodzicu, powiemy ci jak żyć
Skandynawskie instytucje REALNIE czuwają nad respektowaniem praw dziecka. W związku z tym mają prawo:
• mówić rodzicom, co wolno, a czego nie wolno, jak się opiekować, karmić, ubierać itd.
• przedstawiać potwierdzone badaniami konsekwencje błędów wychowawczych, takie jak problemy emocjonalne dzieci czy problemy z prawem w przyszłości
• proponować pomoc i współpracę
• …i w końcu sięgać po środki takie jak sądowne odebranie praw rodzicielskich
i przekazanie dzieci do rodziny zastępczej.
Dziecko nie jest własnością
Do kogo „należy” dziecko? Najbardziej oczywista odpowiedź to: do samego siebie 😉 Jednak zanim osiągnie pełnoletniość i względną samodzielność, kto ma prawo decydowania o jego losie? Czy decyzja powinna być po stronie rodziców czy państwa? Co w sytuacji, gdy rodzice naprawdę nie zapewniają dzieciom należytej opieki?
W wielu kulturach to rodzice są najważniejszą „instytucją”, a interwencje urzędników traktowane są jako „wtrącanie się” i podważanie władzy rodzicielskiej. Nie twierdzę, że norweski Urząd Ochrony Praw Dziecka nigdy nie popełnia błędów (bardzo smutną historię możecie przeczytać tutaj). Jednak jego istnienie jest zasadne, nawet za cenę błędów wynikających z pojedynczych przypadków nadgorliwości. Nie usprawiedliwiam surowego traktowania, po prostu ważniejsze jest to, ilu tragedii w ten sposób uniknięto.
Czyste sumienie
Zapewne niewiele jest rodzin, które nie mają sobie nic do zarzucenia i mogą pochwalić się kryształowo czystym sumieniem. Myślicie, że nigdy nie zdarzyło się nam krzyknąć na dziecko? Nie będę zgrywać świętoszka.
Połowa sukcesu to świadomość, że przemoc w postaci bicia, krzyku, zastraszania, szarpania nie powinna mieć miejsca, a jeśli się już zdarzyła – to nie powinna się powtórzyć.
Jeśli rodzina chętnie podejmuje współpracę i STARA SIĘ rozwiązać problem, a nie tylko ukryć go przed światem, nie ma się czego obawiać.
Głębokie przekonanie o władzy rodzicielskiej to przyczyna poczucia bezkarności, które może prowadzić do eskalacji przemocy wobec dzieci.
„To moje dziecko i mogę z nim robić co chcę!” – cieszę się, że istnieją instytucje, które udowadniają, że jednak NIE.
W kwestii respektowania praw dziecka mamy jeszcze kilka lekcji do odrobienia. Moim zdaniem skandynawska opieka socjalna jest demonizowana. Bardzo ciekawi mnie Wasze zdanie na ten temat – komentujcie śmiało.
17 komentarz
Bez przesady, mimo statystyk wieziennych Wielkiej Brytanii, to nawet Ci wyjeżdżający do Norwegii za chlebem
No i świetnie! Możecie spać spokojnie, UOPD na pewno Wam nie straszny 🙂
Tyle, że o Was świat nie usłyszy, skoro tylko pojedyncze przykłady patologii są rozdmuchiwane przez media – takie czasy. Takie incydenty psują opinię za granicą nie tylko Polsce, ale przede wszystkim Wam – spokojnym ludziom, którzy tam żyją i muszą stawiać czoło stereotypom.
Nie mam wątpliwości, że rodziców stosujących rodzicielstwo bliskości ciągnie do krajów skandynawskich, my też myślimy o wyjeździe. Chociażby z tego względu, że nie bałabym się o to, że moje dzieci będą traktowane w przedszkolu czy szkole jak zło konieczne 😉
Bardzo ciekawy artykuł. Jestem tu pierwszy raz, ale na pewno zostanę na dłużej. Po tym wpisie jestem wręcz utwierdzona w przekonaniu, że skandynawski model wychowania jest o całe niebo lepszy niż nasz rodzimy. Niesamowite, że bez „klapsa, krzyku i poniżania” można wychować dziecko. To oczywiście w dalszym razie niestety pogląd wielu moich rówieśników. Dziecko to nie rzecz, ani czyjaś własność, ale wolę skandynawskie realia i wymogi niż polską rzeczywistość z wolnoamerykanką…
Bardzo dobre. Nareszcie tekst napisany bez emocji ze zdrowym dystansem i z empatią dla obu stron konfliktu. Taki jest opisany. Sam do pewnego stopnia buntuję się przeciw ,,polskim” metodom wychowawczym a z drgiej strony nie jestem w stanie zaakceptować rozwiązań,,skandynawskich;;. Maja wątpliwość budzi zachowanie sąsiadów i szkoły. W naszej kulturze to jest donosicielstwo. Kropka. Jeśli tak akcentuj ą wspólnotę to sami powinni z rodzicami dziecka prowadzić dialog, rozeznać się w sytuacji. To jest poziom wspólnoty na którym rozwiązuje się opisywane problemy. Nasuwa mi się jednokilka pytań – Czy w ramach profilaktyki skandynawowie prowadzą jakies zajecia dla rodziców-imigrantów na temat zachowań wychowawczych ? Szkolą swoich urzędników w zakresie ,,różnic kulturowych” ? Jeśli nie, to ich model funkcjonuje źle.
Bardzo ciekawy wpis, zwłaszcza w obecnej sytuacji, kiedy wiele osób boi się „najazdu obcej kultury”, swoją drogą większości zupełnie nieznanej, a która to miałaby zniszczyć kulturę polską, jedyną i najlepszą.
To było moje pierwsze skojarzenie… Nie chcemy przyjąć uchodźców, tymczasem za granicą to my możemy być postrzegani jako „najazd obcej kultury”, intruzi i zagrożenie – wystarczy spojrzeć na informacje z brytyjskich więzień 🙁
Szczęka mi opadła, gdy przeczytałam co napisał nasz MSZ … no ręce opadają. Zdecydowanie bardziej przemawia do mnie skandynawski model wychowania niż polski. Zupełnie inna kultura … dla mnie lepsza 🙂 p.s. ja również jestem miłośniczką drapania po pleckach 🙂
Piąteczka! 🙂
Jesteśmy za modelem wychowywania rodziny takim jak w Skandynawii. Tak, jak piszesz, nikt nie jest święty, ale jednak jeżeli masz nad sobą pewnego rodzaju ,,bat”, wiadomym jest, że będziesz bardziej się pilnował.
Zgadza się. Poza tym bardzo podoba mi się, że tam jako „norma” przyjęto zupełny brak przemocy (w tym również tej psychicznej, w postaci krzyków, gróźb i zastraszania), podczas gdy u nas wciąż przymyka się na to oko.
Końcowe słowa w których piszesz o tym że jesteśmy przekonani że dziecko to nasza własność to sedno sprawy. uważamy że jako rodzice jesteśmy bezkarni i nikt nie może nam nic zrobić. Na ulicy zwracanie uwagi obcej kobiecie która szarpie swoje dziecko jest właśnie rodzajem wcinania się. Już chyba gorzej przez społeczeństwo są traktowani właściciele psów którzy zachowują się w podobny sposób niż rodzice dzieci, śmiem stwierdzić. Uważam że w naszym kraju też jest potrzebna taka „kontrola rodzicielska” bo tak jak piszesz dużo tragedii można było uniknąć. Pozdrawiam
Kraj idealny dla dzieci?! Mogłabym mieszkać.
Czy oglądałaś już film „Obce niebo”? Jestem ciekawa Twojej opinii? Ja się dopiero przymierzam do niego.
Temat bardzo trudny, drażliwy, ale potrzebny. W Polsce chyba jeszcze wydaje się co niektórym ludziom, że bycie rodzicem to bułka z masłem- urodzić, jakoś wychować i papa! Ja z chęcią skorzystałabym z bezpłatnej pomocy psychologa, czy z kursów dla rodziców. Bo bycia dobrym rodzicem musimy się nauczyć, to nie przychodzi ot tak.
Picie alkoholu w obecności dzieci to dla mnie jakaś porażka. Teraz też o tym się mówi w kontekście tego dziwacznego filmiku z domówki, który krąży po sieci.
Myślę, że w naszym kraju ciężko będzie zastosować podobną opiekę, ponieważ wciąż boimy się wtrącać i „donosić”, a czasami bez tego nie da się w porę uratować dzieci i rodzin.
Oglądałam „Obce niebo” i moja opinia pokrywa się w większości z tą recenzją: http://culture.pl/pl/dzielo/obce-niebo
Złożony problem pokazano w filmie w nieco zbyt biało-czarnych barwach.
Jestem bardzo ciekawa jakie będą moje odczucia na ten temat po dłuższym czasie życia w Szwecji. Na razie cieżko mi wydać opinię na ten temat, bo Matylda nie chodzi jeszcze do przedszkola, a my nie mamy zbyt wielu znajomych z małymi dziećmi. Oczywiście docierają do nas różne historie, ale czy w nie wierzyć. Z tego co na razie zdążyłam zauważyć to fakt, że dzieci zadko tu płaczą, a jeżeli juz rodzice spokojnie starają sie pomoc, a jak to nie pomaga często obcy ludzie starają się coś zaradzić. Sama byłam w takiej sytuacji. Ciagle ktoś zagaduje, uśmiecha się do maluchów. Bardzo często dzieki dziewczynom wchodzimy w rozmowy z rożnymi ludźmi, mimo braku znajomosci języka (jeszcze). Ja sama nie jestem za krzykiem i karami cielesnymi, wiec tego typu model wychowania mi odpowiada.
Też jestem ciekawa Twojej opinii.
Jednak wydaje mi się, że problem konfliktu Polaków (lub innych imigrantów) z opieką społeczną krajów skandynawskich dotyczy przede wszystkim rodzin, które przyjeżdżają nie znając (lub nie szanując) kontekstu kulturowego, miejscowych realiów. Ewentualnie rodzin, które już mają starsze dzieci, wychowywane przez lata innymi, bardziej surowymi metodami – wtedy oczywiście o wiele trudniej się dostosować.
Tak czy siak mam przeczucie, że Was to zupełnie nie dotyczy 🙂
Ale ta bardzo smutna historia, do której dałaś na końcu link, jednak mrozi krew w żyłach – dzieci odebrane z dnia ma dzień, z powodu zadrapania zrobionego w zabawie?