Dzieciństwo bez próchnicy? Co robić, gdy dziecko nie chce myć zębów? Ciekawostki o zębach, które Was zaskoczą

Co robić, gdy dziecko nie chce myć zębów?
Czy dzieciństwo bez próchnicy jest możliwe? Jak to robią w Finlandii?
Kiedy dziecko może zacząć czyścić zęby samodzielnie?
Jakie są dobre, edukacyjne książki i gry o zębach, próchnicy i higienie jamy ustnej?

W artykule znajdziecie odpowiedzi na te pytania, a także garść naukowych ciekawostek o zębach (między innymi z krajów skandynawskich).

Jak to możliwe, że tak bardzo dbamy o zęby naszych „bąbelków”, ograniczamy słodycze, wznosimy się na wyżyny cierpliwości podczas „buntu” dwulatka i trzylatka, tłumaczymy, edukujemy, dajemy dobry przykład… a pomimo tych starań prędzej czy później i tak pojawia się próchnica?

Próchnica zębów mlecznych i stałych u dzieci

Dane statystyczne na temat próchnicy u dzieci w Polsce są alarmujące.
Próchnicę ma:

• 64% dzieci w wieku 3 lat (zęby mleczne)
• 76% dzieci w wieku 6 lat (zęby mleczne i stałe)
• 86% dzieci w wieku 7 lat (zęby mleczne i stałe)
• 81% nastolatków w wieku 12 lat (zęby stałe)
• 93% młodzieży w wieku 18 lat (zęby stałe)

Na rozwój próchnicy mają wpływ cztery czynniki, które ze sobą współdziałają:

1. podatność zębów na próchnicę, czyli zła jakość i słabe uwapnienie tkanek zęba
2. płytka bakteryjna odkładająca się na zębach – zawiera bakterie kwasotwórcze, które inicjują rozwój próchnicy
3. pożywka węglowodanowa (cukry), którą ww. bakterie wykorzystują do produkcji kwasów
4. częste spożywanie przekąsek i słodyczy, które sprzyjają próchnicy

(prof. dr hab. med. Barbara Adamowicz-Klepalska, źródło)

JAK DBAĆ O ZĘBY DZIECI?

Mam wrażenie, że wszyscy o tym wiedzą i trąbią, więc to była taka szybka przypominajka
Wszyscy już wiemy, że warto:

• W ciąży zadbać o dietę i zęby – zawiązki zębów zaczynają się kształtować już w okresie płodowym
• Dbać o mleczaki i nie lekceważyć próchnicy
• Przemywać dziąsła niemowlaka
• Od pierwszego ząbka przyzwyczajać bobasa do mycia zębów i wizyt u dentysty
• Nie “zarażać” dziecka próchnicą – nie całować w usta, nie używać tej samej łyżeczki, nie lizać smoczka itp.
• Ograniczać cukier – nie tylko w słodyczach, ale też w sokach, płatkach, jogurtach, dżemach, gotowych daniach i sosach
• Uczyć dzieci pić wodę zamiast soków
• Nie uspokajać dziecka jedzeniem
• Nie podawać niezdrowych przekąsek i zachować przerwy między posiłkami (czas na neutralizację działania kwasów)
• Dawać dobry przykład i uczyć zdrowych nawyków – dzieci uczą się poprzez obserwację

CO ROBIĆ, GDY DZIECKO NIE CHCE MYĆ ZĘBÓW?

Tu musimy znaleźć złoty środek pomiędzy higieną jamy ustnej, a tym czego chcemy nauczyć dziecko o jego autonomii i podejściu do ciała (więcej na temat tzw. integralności cielesnej pisałam w tym artykule). Dlatego zamiast myć dziecku zęby na siłę, postawmy na edukację i motywację Najlepsze sposoby to dobry przykład, nauka przez zabawę, książeczki edukacyjne (na końcu artykułu polecam kilkanaście tytułów) i cierpliwe uświadamianie dzieciom dlaczego mycie zębów jest tak ważne. Pomocne są również atrakcyjne szczoteczki, stworzone z myślą o dzieciach, oraz aplikacje, które pomagają w nauce czyszczenia zębów. Nasze dzieci rozumieją więcej, niż nam się wydaje! Gdy jesteśmy dla nich autorytetem i odpowiednio podejdziemy do kwestii higieny jamy ustnej, to ochoczo wejdą w ten świat, który może okazać się doskonałą zabawą

Romek i Irka w okolicach 2-3 roku życia mieli taki etap, kiedy niechętnie myli zęby, ale poradziliśmy sobie z tym. Sprawdziły się: książeczki edukacyjne, żarty, zabawa, oraz cierpliwe tłumaczenie – w tej kolejności Więcej o naszych trikach pisałam tutaj.

SAMODZIELNOŚĆ, MONTESSORI
I ZASADA OGRANICZONEGO ZAUFANIA

Kiedy dziecko może zacząć samodzielnie myć zęby?
Zgodnie z zaleceniami:

• 0-7 lat zęby dziecka myje rodzic
• 7-10 lat dziecko może myć zęby samodzielnie, lecz pod nadzorem rodzica
• > 10 lat dziecko myje zęby samodzielnie

Pamiętajmy jednak, że te przedziały są bardzo umowne, bo każde dziecko rozwija się inaczej i zdobywa umiejętności manualne w innym czasie. Dlatego jeśli nasze dziecko jest wcześniej gotowe na samodzielne czyszczenie zębów – pozwólmy mu na to

Jestem ogromną fanką wspierania samodzielności dzieci i pedagogiki Montessori.
Jednak zdaję sobie sprawę, że maluch nie ma wystarczających umiejętności manualnych, ani wyobraźni przestrzennej, aby dokładnie wyszczotkować wszystkie powierzchnie każdego zęba. Do tej pory, gdy Romek i Irka mieli ochotę samodzielnie umyć zęby – robili to, a ja lub mąż po nich poprawialiśmy (o tym, czy dziecko nie odbierze tego jako krytyki i podcinania skrzydeł, pisałam tutaj).

Wbrew pozorom z małymi dziećmi jest łatwiej: to my rodzice szorujemy im zęby i mamy spokojne sumienie, że zrobiliśmy to porządnie Gdy nasz syn zaczął myć zęby samodzielnie, czułam niepokój, pomimo że na co dzień nie jestem nadopiekuńczą matką! Wcześniej używaliśmy tradycyjnej szczoteczki, ale obecnie wolimy elektryczną – dzięki temu jestem spokojniejsza, że nawet, gdy syn się nie przyłoży, pospieszy lub zamyśli, taka szczoteczka wyczyści więcej, niż tradycyjna manualna szczoteczka do zębów.

Mamy model Oral-B Junior dla dzieci 6+, która jest tak zaprogramowana, że każde mycie trwa 2 minuty, a co 30 sekund pojawia się wibracja, sygnalizująca, aby przejść do kolejnego z 4 obszarów jamy ustnej. Dla Romka to bardzo wygodne. A przy okazji myślę, że takie rozwiązanie skutecznie kształtuje zdrowy nawyk mycia wszystkich zębów, bez pomijania niektórych obszarów.

Wszystkie szczoteczki Oral-B działają w soniczno-rotacyjnej technologii 3D. Taka szczoteczka wykonuje trzy rodzaje ruchów: rotacyjne, oscylacyjne i pulsacyjne, a dodatkowo emituje soniczne fale dźwiękowe w zakresie 200-400 Hz, tworzące w połączeniu z wodą, pastą i śliną tworzą „chmurę bąbelków”, która ułatwia czyszczenie trudno dostępnych miejsc. Jak pokazują badania kliniczne, technologia 3D lepiej niż np. sama technologia soniczna, radzi sobie z płytką nazębną i dokładnym czyszczeniem zębów.

Poza tym okrągła szczoteczka obejmuje i czyści dokładnie każdy ząb w małej buzi (przeczytałam, że to kształt inspirowany profesjonalnymi narzędziami stomatologicznymi), a włókno jest miękkie i łagodne dla dziąseł. Co istotne, wymienną końcówkę do tych szczoteczek można dokupić w każdej drogerii.
Nasz model ma akumulator do wielokrotnego ładowania (ładujemy go mniej więcej raz na tydzień), więc nie wymaga dodatkowych baterii.

dziecko nie chce myć zębów

Kiedy syn był mniejszy, szorowaliśmy zęby tradycyjnymi manualnymi szczoteczkami, a elektryczna w ogóle nie wchodziła w grę, ze względu na silne zaburzenia integracji sensorycznej Romka. Jednak na przestrzeni lat podejmowaliśmy kilka prób ze szczoteczką elektryczną i niedawno syn w końcu do niej „dorósł” A ja dzięki temu jestem spokojniejsza o jego zęby i samodzielność.

Jak wybrać szczoteczkę dla dziecka? Czytaj więcej: „Znajdź odpowiednią szczoteczkę elektryczną dla swojego dziecka”.

Jak zachęcić dziecko do takiej zmiany? Romkowi wiele do szczęście nie potrzeba Bardzo się ucieszył ze szczoteczki w jego ulubionym zielonym kolorze. A jeśli Wasze dzieci mają swoich ulubionych bohaterów z bajek, to na rynku też znajdziecie takie modele lub specjalne naklejki, którymi można ozdobić szczoteczkę.

NAUKOWE CIEKAWOSTKI
Z FINLANDII, SZWECJI I USA

Przy okazji podzielę się z Wami faktami na temat próchnicy, które wyszperałam w bazach badań naukowych. Uwielbiam takie ciekawostki! Nawet jeśli to wiedza bezużyteczna

Dzieciństwo bez próchnicy?
Dlaczego dzieci w Finlandii jej nie mają?
Dzieci w Finlandii bardzo rzadko mają próchnicę, pomimo że – jak wynika z moich obserwacji na żywo – wcale nie ograniczają słodyczy „Sekret” to gumy lub pastylki z ksylitolem, które fińskie dzieci i dorośli rozpuszczają w ustach po każdym posiłku. Więcej o właściwościach ksylitolu pisałam tutaj.

Nowoczesna profilaktyka próchnicy
Z kolei naukowcy z Uniwersytetu w Umeå (Szwecja) na postawie pięcioletnich badań bakterii odpowiedzialnej za próchnicę Streptococcus mutans stwierdzili, że u pacjentów można rozpoznawać jej bardziej „zjadliwą” odmianę i dzięki temu otoczyć odpowiednią opieką pacjentów wysokiego ryzyka [1]. Listę wszystkich badań naukowych znajdziecie na końcu wpisu.

Zęby z probówki?
Naukowcy z Karolinska Institutet (Sztokholm, Szwecja) dokonali niedawno odkrycia, które może zrewolucjonizować stomatologię – chodzi zwłaszcza o stomatologię regeneracyjną i leczenie nadwrażliwości zębów. Nie chcę palnąć żadnej gafy, bo nie znam się na tym i nie zamierzam udawać, że jest inaczej Więcej na ten temat możecie poczytać tutaj [2].

Z kolei amerykańscy naukowcy pracują nad preparatami zawierającymi nanocząsteczki ceru [3] albo bioaktywny peptyd [4], które będą pokrywać powierzchnie zębów i powstrzymywać tworzenie się płytki nazębnej. Ponadto, aby lepiej zadbać o nasze zęby, rozkładają zęby i próchnicę na części pierwsze, i to dosłownie: na atomy! [5]

Kiszonki są zdrowe dla zębów!
Naukowcy zbadali 14 różnych rodzajów pikli, wyodrębnili 54 szczepy bakterii i odkryli, że jeden z nich (o wdzięcznej nazwie Lactobacillus plantarum K41) znacznie zmniejszył częstość występowania i nasilenie próchnicy [6]. Być może za parę lat K41 zostanie wprowadzony na rynek jako probiotyk pomocny w profilaktyce próchnicy.

Myj zęby, aby chronić serce?
Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) próchnica zębów to najbardziej rozpowszechniona choroba na świecie [7]. Leczenie ubytków to nic przyjemnego, ale nieleczona próchnica to jeszcze większy ból, utrata zębów, a także choroby innych narządów (nerki, jelita, serce), które mogą prowadzić nawet do śmierci. W jednym z najnowszych badań naukowcy wykazali, że szczotkowanie zębów ma realny wpływ na zdrowie serca – zmniejsza ryzyko migotania przedsionków i niewydolności serca [8].

Polscy naukowcy badają prehistoryczne zęby w Szwecji i na Grenlandii
Na Uniwersytecie w Uppsali (Szwecja) pracuje zespół badaczy, którym kieruje polski biolog i paleontolog, dr Grzegorz Niedźwiedzki. Naukowcy badają m.in. ewolucję zębów ssaków. Według najnowszej publikacji (październik 2020) pierwszym ssakiem o podwójnie zakorzenionych zębach, z dwoma rzędami guzków na zębach trzonowych, był Kalaallitkigun jenkinsi. Został on odkryty na Grenlandii, był bardzo małym zwierzęciem (podobnym do ryjówki) i żył około 215 milionów lat temu [9].

dziecko nie chce myć zębów

NASZE DOŚWIADCZENIA

Higiena jamy ustnej oczywiście jest bardzo ważna. Jednak z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że podatność na próchnicę (wspomniana na początku artykułu) też odgrywa ogromną rolę. Mąż i ja obydwoje bardzo dbamy o zęby. Powiedziałabym nawet, że mąż bardziej, bo używa rozmaitych nici dentystycznych i mini szczoteczek, których ja nie potrzebuję. A pomimo to nasze zęby w skrajnie różnym stanie: mąż cały czas ma z nimi problemy, a ja mam święty spokój – ostatni ubytek miałam w podstawówce. Od tamtego czasu chodzę tylko na wizyty kontrolne raz w roku i nawet w ciąży i podczas długiego karmienia piersią nic się nie działo.

W żartach mamy nadzieję, że Romek i Irka odziedziczą zęby po mnie Jednak drobne ubytki ich nie ominęły, co tym bardziej motywuje nas do skutecznej walki z próchnicą.
Z zębami dzieci mieliśmy jeszcze jeden problem: Romek i Irenka to „dzikie dzieci”, wyjątkowo odważne, nieustraszone i aktywne. Obydwoje jako maluchy podczas tych szaleństw niemalże wybili sobie zęby (pisałam o tym tutaj).

Z powodu tych urazów jedna z górnych mlecznych jedynek obumarła, zarówno u Romka, jak i u Irki. Córka nadal się buja z takim martwym, ciemniejszym ząbkiem, ale syn już zmienił uzębienie na stałe. Już jest dobrze, ale przez parę lat było z tym dużo zabawy – łącznie z przetoką w dziąśle i leczeniem kanałowym mleczaka. Przez rok po urazie co miesiąc lądowaliśmy u stomatologa, bo takie uszkodzone zęby bardzo się ślimaczyły. Aby dzieci miały dobre skojarzenia z wizytami u dentysty, chodzimy do dziecięcej kliniki stomatologicznej, której pracownicy mają wyjątkowo łagodne, wesołe i profesjonalne podejście do dzieci. Ze względu na wszystkie przeboje z tymi prawie wybitymi zębami, zostawiliśmy tam majątek, ale było warto – troska o zdrowe zęby to nasza mała obsesja

KSIĄŻKI I GRY O MYCIU ZĘBÓW

1. Gra planszowa „Było sobie życie: Bitwa o zęby”
2. „Dlaczego dorośli mają dziwne zęby?” Anna Manna Poznańska (książka w duchu pedagogiki Montessori)
3. „Moje zęby” Iwona Ortseifen, Thomas Rohner
4. „Zęby” Wojciech Grajkowski, Wojciech Stachyra
5. „Mycie zębów jest super” Leaf Munro
6. „Tupcio Chrupcio. Dbam o zęby” Eliza Piotrowska
7. „Zęby” Gen-ichiro Yagyu
8. „Kicia Kocia u dentysty” Anita Głowińska
9. „Zuzia idzie do stomatologa” Liane Schneider, Eva Wencel-Burger
10. „Zęboszczotki” Pittau & Gervais
11. „Wielkie mycie zębów w zoo” Sophie Schoenwald, Gunther Jakobs
12. „Nawet potwory myją zęby” Martinello Jessica, Grégoire Mabire
13. „Przygody Fenka. Wizyta u dentysty” Magdalena Gruca

Mam nadzieję, że tan artykuł Wam się przyda i znaleźliście w nim sporo pożytecznych informacji i ciekawostek
Dajcie znać jakie Wy macie doświadczenia, historie i problemy.

Podobało się?
Kliknij „Lubię to” lub podziel się tym wpisem
ze znajomymi na Facebooku – będą Ci wdzięczni!

dziecko nie chce myć zębów

Trzymajcie się zdrowo!

dziecko nie chce myć zębów

Cytowane publikacje naukowe:

1. Anders Esberg i in. (2017) „Streptococcus Mutans Adhesin Biotypes that Match and Predict Individual Caries Development” >> link
2. Jan Krivanek i in. (2020) „Dental cell type atlas reveals stem and differentiated cell types in mouse and human teeth” >> link
3. American Chemical Society (2020) „Stopping tooth decay before it starts – without killing bacteria” >>link
4. Li Zhou i (2019) „Constructing an Antibiofouling and Mineralizing Bioactive Tooth Surface to Protect against Decay and Promote Self-Healing” >> link
5. Karen A. DeRocher i in. (2020) „Chemical gradients in human enamel crystallites” >> link
6. Guojian Zhang i in. (2020) „Inhibition of Streptococcus mutans Biofilm Formation and Virulence by Lactobacillus plantarum K41 Isolated From Traditional Sichuan Pickles” >> link
7. World Health Organization (2020) Oral health >> link
8. Yoonkyung Chang i in. (2019) „Improved oral hygiene care is associated with decreased risk of occurrence for atrial fibrillation and heart failure: A nationwide population-based cohort study” >> link
9. Tomasz Sulej i (2020) „The earliest-known mammaliaform fossil from Greenland sheds light on origin of mammals” >> link

dziecko nie chce myć zębów